Lucht!

De zomer van 2014 was in De Hallen Haarlem een grote tentoonstelling te zien over de lucht in de Nederlandse kunst vanaf 1850. Het museum toonde een royale keuze aan luchtbeelden: van laat-romantici als Schelfhout, via impressionisten als Weissenbruch en Mesdag, tot hedendaagse kunstenaars als Robert Zandvliet en Guido van der Werve. Zo’n 150 schilderijen, sculpturen, foto’s en films lieten zien hoe inspirerend de lucht was en is als onderwerp voor kunstenaars.

Van Mesdag tot nu

Kolossale wolkenformaties, dubbele regenbogen, romantische maannachten en oranjerode zonsondergangen. De lucht is een prachtig onderwerp voor kunstenaars, al eeuwenlang. De ‘uitvinder’ van de lucht in de schilderkunst was de 17de-eeuwse Haarlemse kunstenaar Jacob van Ruisdael. Deze liet als eerste de fabelachtige Hollandse wolkenluchten domineren in zijn landschapschilderijen. Nadat kunstenaars in de Romantiek een uitgesproken voorkeur hadden voor stormachtige wolkenluchten, zonsondergangen en bliksemschichten, legden impressionisten als Weissenbruch en Mesdag de nadruk meer op ruimte en sfeer. Het maken van buitenstudies vormde de basis voor deze 19de-eeuwse kunstenaars: op de tentoonstelling wordt ook daar een selectie van getoond. In de vroegmoderne tijd werd gezocht naar nieuwe stijlen en vormen (Jan Sluijters en Leo Gestel). Uniek is het landschappelijk werk van wolkenliefhebber bij uitstek Jan Voerman, terwijl ook Carel Willink geheel eigen, dramatische luchten schilderde. Later in de twintigste eeuw wierpen Cobra-kunstenaars en andere expressionisten (Corneille, Eugène Brands, Constant, Gerrit Benner) zich evenzeer op de lucht als thema. Meer recent nemen kunstenaars de lucht vaak als uitgangspunt voor werk met een conceptuele grondslag (Marinus Boezem, JCJ Vanderheyden, Guido van der Werve, Anne de Vries).

De tentoonstelling werd niet chronologisch maar thematisch ingericht volgens subthema’s als ‘wolkenluchten’, ‘regenboog’ en ‘maannachten’, zodat kunstwerken uit geheel verschillende periodes en richtingen een dialoog met elkaar konden aangaan.
De werken zijn beschikbaar gesteld door tientallen bruikleengevers.

Nieuw Werk

Het nieuwste kunstwerk op de tentoonstelling was een fotowerk van Berndnaut Smilde. Speciaal voor LUCHT! creëerde hij een tijdelijke, kunstmatige wolk in een van de museumzalen van De Hallen Haarlem, die op foto is vastgelegd. Via deze link is de tijdelijke wolk te zien.

Silent Sky Project

Tijdens de opening van de tentoonstelling organiseerde kunstenaar Rob Sweere de performance Silent Sky. Op het dakterras van de Verweyhal keken de deelnemers gezamenlijk een half uur naar de lucht. Dit is een bijzondere ervaring die gemakkelijker lijkt dan het in werkelijkheid is. Wereldwijd gingen al mensen uit o.a. Groenland, Korea, Mexico, Turkije en de VS voor. Rob Sweere legde de performance bij De Hallen Haarlem vast op een foto, die onderdeel is geworden van zijn groeiende serie Silent Sky Project#.

De Hallen Haarlem Zomerserie

LUCHT! in de Nederlandse kunst sinds 1850 is deel acht in de De Hallen Haarlem Zomerserie, waarin moderne kunst centraal staat. Zoals gebruikelijk was er een ruim geïllustreerde catalogus.
De expositie vormt een drieluik met Zó Hollands, over het Nederlandse landschap, en Naar zee, waarin de zee centraal stond. De tentoonstelling LUCHT! werd mogelijk gemaakt door ruimhartige ondersteuning van de Dr. Marijnus Johannes van Toorn & Louise Scholten Stichting.

Gratis audiotour

Bij de tentoonstelling LUCHT! bood De Hallen Haarlem een gratis audiotour aan, die was ingesproken door o.a. conservator moderne kunst Antoon Erftemeijer en kunstenaar Berndnaut Smilde. 

Luchten in het Frans Hals Museum

Het Frans Hals Museum toont enkele 17de-eeuwse schilderijen met de lucht als onderwerp, t/m 28 september 2014.